Z roku na rok przybywa osób sięgających po substancję psychoaktywne. Dotyczy to coraz młodszych osób, u których znacznie szybciej dochodzi do uzależnienia. Systematyczne przyjmowanie środków psychoaktywnych prowadzi do poważnych konsekwencji psychicznych i fizycznych. Nieleczone uzależnienie może spowodować nieodwracalne zmiany w organizmie, a w niektórych przypadkach mogą one doprowadzić do śmierci.
Czym są środki psychoaktywne i jakie zagrożenia stanowią dla człowieka?
Substancje psychoaktywne to środki chemiczne, które wpływają na organizm człowieka, powodując zmiany fizyczne i psychiczne. Poprzez swoje działanie wpływają na zmienny odbiór rzeczywistości. Przyjmowane są w celu uzyskania określonego nastroju, doznania przyjemności, zmiany świadomości czy przeżycia ekstremalnych doznań. Systematyczne przyjmowanie substancji psychoaktywnych prowadzi do uzależnienia oraz zmian w organizmie i psychice, które są niebezpieczne dla zdrowia człowieka.
Substancje psychoaktywne można podzielić na trzy grupy:
- Substancje psychoaktywne o działaniu rozluźniającym, uspokajającym czy nasennym. Mowa tutaj przede wszystkim o alkoholu, lekach nasennych, uspokajających oraz opiatach.
- Substancje psychoaktywne o działaniu pobudzającym i poprawiającym nastrój. Do tej grupy można zaliczyć nikotynę, dopalacze czy narkotyki, np. amfetaminę.
- Substancje psychoaktywne o działaniu euforycznym, czyli marihuana, substancje halucynogenne, np. LSD, czy lotne rozpuszczalniki, np. klej.
Warto również pamiętać, że uzależnić można się także od leków, które są dostępne bez recepty.
Jak środki psychoaktywne wpływają na organizm?
Środki psychoaktywne wywołują szereg zmian w organizmie człowieka. Powodują m.in. wzrost ciśnienia tętniczego, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, przyspieszenie tętna, powstawanie stanów zapalnych, uszkodzenie organów (mózg, serce, wątroba), zmiany w obrębie mięśnia sercowego czy rozwój poważnych chorób. Środki psychoaktywne oddziałują również na psychikę. Systematyczne przyjmowanie takich substancji w pierwszej kolejności powoduje zafałszowanie postrzegania rzeczywistości. Z czasem dochodzi do:
- problemów z koncentracją,
- zaburzeń pamięci,
- dynamicznej zmiany nastrojów,
- stanów lękowych,
- omamów,
- nerwicy,
- depresji.
Jakie są pierwsze objawy uzależnienia?
Pierwszym objawem, który świadczy o uzależnieniu, jest silna potrzeba przyjęcia substancji psychoaktywnej. Brak możliwości jej spożycia powoduje: nerwowość, irytację, bóle głowy, złe samopoczucie, niepokój, a w niektórych przypadkach frustrację i agresję. Kolejnym objawem będzie zwiększona tolerancja organizmu. Osoba uzależniona musi przyjmować coraz większe dawki środków psychoaktywnych, aby uzyskać oczekiwany stan odurzenia. Dochodzi u niej do trudności w kontrolowaniu swojego zachowania. Uciążliwy staje się także syndrom dnia następnego, czyli negatywne skutki przyjęcia zbyt dużej ilości substancji psychoaktywnej. Należą do nich m.in.: nudności, wymioty, bóle głowy, senność, otępienie czy drżenie rąk.
Z czasem osoba uzależniona nie potrafi zapanować nad swoim zachowaniem, coraz częściej sięgając po określone środki. Dochodzi do utraty zainteresowań i pogorszenia się relacji rodzinnych. Często także skutkuje to utratą pracy, a w przypadku studentów trudnością z zaliczeniem egzaminów lub wyrzuceniem z uczelni.
Jak uświadomić osobę uzależnioną o problemie?
Chcąc uświadomić osobę uzależnioną o występującym problemie, należy uzbroić się w dużą cierpliwość. Pierwszym krokiem, który powinien być podjęty, to rozmowa z psychoterapeutą. Specjaliści mają duży zasób wiedzy i doświadczenia, dzięki czemu pokierują i podpowiedzą, w jaki sposób prowadzić rozmowę, aby efektem było leczenie alkoholizmu lub innego uzależnienia. Podczas rozmowy warto zachować spokój. Pretensje czy oskarżenie nie będą motywujące do podjęcia zmian, wręcz przeciwnie – mogą spowodować pretekst do kolejnego sięgnięcia po środki psychoaktywne. Warto zatem na spokojnie przedstawić fakty i konkretne zachowania osoby uzależnionej. Dobrze jest unikać domniemywań i uogólnień, dlatego lepiej skupić się na konkretnych sytuacjach i konsekwencjach, jakie z nich wynikały. Ważne jest także, aby osoba uzależniona czuła, że jest zrozumiana. Warto zatem poznać mechanizm uzależnienia i zapewnić o pełnym wsparciu w przypadku podjętego leczenia. Dodatkowo należy upewnić bliską osobę, że jest ważna. Nie należy zapominać o wysłuchaniu drugiej strony – być może wypowiedziane słowa będą mieć kluczowy wpływ na decyzję o terapii.
Podjęcie decyzji o leczeniu w prywatnym ośrodku leczenia uzależnień to długi proces i zazwyczaj nie następuje podczas jednej rozmowy, dlatego nie należy się zniechęcać. Warto zatem być w stałym kontakcie z psychoterapeutą i słuchać go oraz stosować się do jego rad.
