W ramach obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze uprzejmie zaprasza na wykład dr Anitty Maksymowicz pt. „Pierwsze lata Niepodległej oczami weteranów Armii Błękitnej z Ameryki”. Prelekcja odsłoni kulisy niezwykłej wyprawy zorganizowanej w 1927 roku przez weteranów z Ameryki biorących udział w walkach o wyzwolenie Polski.
W okresie międzywojennym, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, wielkie, kilkusetosobowe wycieczki rozmaitych środowisk polonijnych (stowarzyszeń, związków, organizacji) z Ameryki były niezwykle popularne. Wycieczki takie odbyły m.in.: Związek Sokolstwa Polskiego, Związek Narodowy Polski, Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie, Związek Polaków w Ameryce, Związek Socjalistów Polskich w Ameryce, „Kuryer Polski”, „Gwiazda Polarna” etc.
Wykład poświęcony będzie największej tego typu imprezie – imponującej wycieczce Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP), która odbyła się w 1927 roku – w 10. rocznicę rozpoczęcia Akcji Rekrutacyjnej w Ameryce do Amii Polskiej we Francji. W 1917 roku zainicjowano wielką akcję werbunkową, w wyniku której ok. 22 tysięcy Polaków z Ameryki wyruszyło do Francji, by wstąpić w szeregi tworzonej tam Armii Polskiej, zwanej później Armią Błękitną. Brali oni udział w wojnie we Francji, a po zakończeniu I wojny światowej kontynuowali walkę o wschodnie granice odrodzonej Rzeczpospolitej. Większość z nich (ok. 14 tysięcy) powróciła do Ameryki i 1921 roku założyli Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce.

Dla uczczenia okrągłej rocznicy początku Czynu Zbrojnego Wychodźstwa z Ameryki wyruszyli na wycieczkę do odrodzonej – również dzięki ich ogromnemu wkładowi – Polski. Byli wśród nich weterani, pracownicy komitetów obywatelskich, centrów rekrutacyjny, sanitariuszki Polskiego Białego Krzyża, a także ich rodziny.

Weterani Błękitnej Armii byli wszędzie witani z asystą wojskową, sztandarami, przez ludność cywilną i władze lokalne i regionalne. Wydawano na ich cześć bale, organizowane były rauty, pokazy, przedstawienia. Polacy w Kraju bardzo gorąco przyjmowali Polonusów, mieli bowiem jeszcze świeżo w pamięci ile Polska zawdzięczała polskim ochotnikom z Ameryki.

Wykład poruszy kwestie przygotowań organizacyjnych, logistyki oraz programu i trasy 44-dniowego objazdu po Polsce, w którym wzięło udział blisko 700 osób. Ponadto przedstawione zostaną ważniejsze spotkania z Polakami w kraju – z przyjaciółmi, bliskimi oraz z dawnymi dowódcami (m.in. z gen. J. Hallerem) i wrażenia, jakie towarzyszyły wycieczkowiczom podziwiającym niesłychanie szybko rozwijającą się Polskę.
Ważną częścią spotkania będą nieznane w Polsce kadry archiwalnego niemego filmu, dokumenty i fotografie wykonane w liczącej niespełna 10 lat II Rzeczpospolitej.

Spotkanie odbędzie się w ramach Studium Wiedzy o Sztuce i Historii i towarzyszy kończącej się 15 kwietnia br. prezentacji dwóch wystaw związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości: przygotowanej przez MZL ekspozycji W drodze do niepodległości. Kanadyjski przystanek – obóz Kościuszko w Niagara-on-the-Lake 1917-1919 oraz pochodzącej z Muzeum Niepodległości w Warszawie ekspozycji Drogi do Niepodległej.